CBAM คืออะไร? มาตรการภาษีคาร์บอนข้ามพรมแดนของ EU ที่ธุรกิจต้องรู้

ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา คำว่า CBAM (Carbon Border Adjustment Mechanism) ปรากฏให้เห็นบ่อยครั้งในวงการธุรกิจและสิ่งแวดล้อมระดับโลก CBAM คือ มาตรการจัดเก็บภาษีคาร์บอนข้ามพรมแดนของสหภาพยุโรป (EU) ที่มีเป้าหมายเพื่อลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจก (GHG) และสนับสนุนเศรษฐกิจคาร์บอนต่ำ หากผู้นำเข้าต้องการนำสินค้าขายเข้าสู่ตลาด EU สินค้านั้นจำเป็นต้องเสีย ภาษีคาร์บอน (Carbon Tax) ตามปริมาณการปล่อย CO₂ ในกระบวนการผลิต

ที่มาของ CBAM และเป้าหมายสำคัญของ EU

สหภาพยุโรปเผชิญกับผลกระทบจาก ภาวะโลกร้อน และ ภัยพิบัติทางธรรมชาติ ที่รุนแรงขึ้น EU จึงกำหนดเป้าหมายสำคัญ ได้แก่

• ลดการปล่อย CO₂ ลง 55% ภายในปี 2030 (พ.ศ. 2573)
• บรรลุเป้าหมาย Net Zero ภายในปี 2050 (พ.ศ. 2593)

เพื่อตอบสนองเป้าหมายดังกล่าว EU ได้ออกนโยบาย European Green Deal และกฎหมายสิ่งแวดล้อม Fit for 55 Package ซึ่ง CBAM เป็นหนึ่งในมาตรการสำคัญ โดยมีวัตถุประสงค์

ป้องกันการรั่วไหลของคาร์บอน (Carbon Leakage)

ลดแรงจูงใจให้ผู้ผลิตย้ายฐานการผลิตไปยังประเทศที่มีกฎควบคุมการปล่อย GHG ที่เข้มงวดน้อยกว่า

สนับสนุนความสามารถแข่งขันภายใน EU

ช่วยผู้ผลิตภายใน EU ที่ต้องแบกรับต้นทุนสูงขึ้นจากการดำเนินมาตรการลดคาร์บอน

สินค้าที่อยู่ภายใต้ CBAM และระยะเวลาบังคับใช้

กลุ่มสินค้าสำคัญที่ต้องเสียภาษีคาร์บอน ในระยะเริ่มต้น EU กำหนด 6 กลุ่มสินค้า ดังนี้

• เหล็กและเหล็กกล้า
• อลูมิเนียม
• ซีเมนต์
• ปุ๋ย
• ไฟฟ้า
• ไฮโดรเจน

ช่วงเวลาและขั้นตอนการบังคับใช้

• 1 ตุลาคม 2023 – 31 ธันวาคม 2025 ช่วง Transitional Period
  • ผู้นำเข้าต้อง รายงานข้อมูลการปล่อย GHG ของสินค้า แต่ยังไม่ต้องจ่ายค่าธรรมเนียม
• ตั้งแต่ 1 มกราคม 2026 เป็นต้นไป
  • ผู้นำเข้าต้อง ซื้อใบรับรอง CBAM (CBAM Certificates) ตามปริมาณการปล่อย GHG

ประเภทสินค้าใน CBAM

Simple Goods

สินค้าที่ผลิตจากวัตถุดิบหรือเชื้อเพลิงที่ไม่มีการปล่อย GHG หรือค่าการปล่อย GHG เท่ากับ 0

Complex Goods

สินค้าที่ไม่เข้าข่าย Simple Goods และมีกระบวนการผลิตที่ปล่อย GHG

วิธีตรวจสอบว่าสินค้าเข้าข่าย CBAM หรือไม่

1. ตรวจสอบ CN Code (Combined Nomenclature Code) ของสินค้า
2. หาก ไม่พบ CN Code ในรายการ CBAM → สินค้ายังไม่อยู่ในขอบเขตมาตรการ
3. หาก พบ CN Code อยู่ในรายการ CBAM → ต้องรายงานข้อมูลการปล่อย GHG และปฏิบัติตามกฎระเบียบ

ผลกระทบของ CBAM ต่อการค้าระหว่างประเทศ

มาตรการ CBAM ส่งผลกระทบโดยตรงต่อธุรกิจและซัพพลายเชน โดยเฉพาะ ผู้ส่งออกและผู้นำเข้าสินค้าไปยัง EU หากไม่เตรียมความพร้อม อาจเผชิญความเสี่ยงทั้งด้านต้นทุน ภาษี และข้อกำหนดทางการค้า ดังนั้นธุรกิจควร

• ศึกษาข้อกำหนดและกฎระเบียบอย่างละเอียด
• ประเมินกระบวนการผลิตและปริมาณการปล่อย GHG
• ปรับกลยุทธ์ด้านซัพพลายเชนเพื่อให้สอดคล้องกับมาตรการ CBAM

สรุป CBAM กลไกขับเคลื่อนสู่เศรษฐกิจคาร์บอนต่ำ

CBAM ไม่เพียงแต่เป็นมาตรการทางการค้าของ EU เท่านั้น แต่ยังเป็นกลไกที่ขับเคลื่อนโลกไปสู่ การลดก๊าซเรือนกระจก, Carbon Neutrality, และ Net Zero Emission การทำความเข้าใจและเตรียมตัวสำหรับมาตรการนี้คือก้าวสำคัญในการรักษาความสามารถในการแข่งขันและความยั่งยืนของธุรกิจในตลาดโลก